Hoe kies ik een duurzame luier?

Links een stapel reguliere Petit Lulu luiers, rechts de Fluffy Organic versie waar geen polyester in is verwerkt. 

Een veelgehoorde reden om wasbare luiers te (gaan) gebruiken is ‘duurzaamheid’. Maar wat is duurzaamheid eigenlijk? En is de éne luier dan eigenlijk duurzamer dan de andere luier?

De term ‘duurzaamheid’ heeft  meerdere definities. Een veel gebruikte definitie is die van de drie P’s; People, Planet en Profit moeten met elkaar in evenwicht zijn. Als aan alle drie de voorwaarden is voldaan, kun je het duurzaam noemen.  

Duurzaamheid: People, Planet en Profit moeten met elkaar in balans zijn

Over het algemeen zou je kunnen zeggen dat een duurzaam product gedurende zijn levensloop van productie tot en met verwerking (als afval) niet nadelig is voor het grote geheel.

Naast bovengenoemde definitie van duurzaamheid, die in het Engels vertaald wordt met sustainability, is er ook een tweede soort duurzaamheid, durability. Bij durability gaat het er vooral om hoe lang een product meegaat, voordat het vervangen moet worden. Idealiter voldoet een product natuurlijk aan beide definities van duurzaamheid. Ze worden duurzaam geproduceerd met oog voor People, Planet en Profit én gaan zo lang mogelijk mee.

Duurzaamheid is een belangrijk begrip in de wasbare luier wereld. Veel van ons gebruiken wasbare luiers zelfs voornamelijk omdat het een duurzaam product is. Maar de ene luier is uiteraard nog duurzamer dan de andere luier, hoewel een zeer feitelijke beredenering hierin lastig is.

De P van People

Plezier op de werkvloer is heel belangrijk; hoe hoog krijgen we deze stapel luiers?

Als we naar de eerste P van People kijken, dan gaat het er dus om dat er zo goed mogelijk wordt gezorgd voor alle mensen in de keten. Van de teler van het bamboe, de katoen en de hennep tot en met de webshopmedewerker die de bestelling inpakt en de pakketbezorger die het pakketje bezorgt. De telers, productiemedewerkers en vervoerders van productielocatie tot aan de winkel, zijn merk- en dus luierafhankelijk. Als verkoper heb je hier slechts een geringe invloed op. Natuurlijk zoek je een merk er op uit en voeg je geen merk toe waarbij je vermoed dat er niet goed voor de medewerkers in de keten wordt gezorgd, maar inhoudelijk invloed uitoefenen is vaak een hele uitdaging. Het bewust uitkiezen van zo duurzaam mogelijk geproduceerde merken is dus een zeer belangrijk onderdeel van een duurzame bedrijfsvoering.

Als bedrijf heb je daarnaast een grote invloed op het goed zorgen voor je eigen medewerkers. Een eerlijk loon, fijne arbeidsvoorwaarden, een goede sfeer en schappelijke werktijden zijn hier belangrijke aspecten van. En taart en chocola natuurlijk!

De P van Planet    

Wasbare luiers worden van diverse materialen gemaakt. Bamboe, (biologisch) katoen en hennep zijn de meest gebruikte natuurlijk materialen. Ook Tencel komt steeds vaker voor. De kunstvezel polyester wordt vaak gebruikt ter ondersteuning van een natuurlijk materiaal, hoewel er ook luiers bestaan die volledig van polyester zijn gemaakt. Mensen hebben vaak de neiging een natuurlijk materiaal beter of duurzamer te vinden dan een kunstvezel. Maar in feite ligt dit erg ingewikkeld.

   

Materiaalsamenstelling van twee verschillende luiers. De gele luier is een mix van biokatoen en polyester, de witte luier is gemaakt van 100% biokatoen. 

Bamboe

Bamboe is erg populair zowel als gebruik in kleding als gebruik in luiers. Een groot voordeel ten opzichte van de teelt van katoen is het geringere waterverbruik en de benodigde hoeveelheid land. Per m2 land ligt de opbrengst van bamboe 10x zo hoog als de opbrengt van regulier katoen. Nadeel aan bamboe is het gebruik van chemicaliën die nodig zijn om tot een verwerkbare textiel vezel te komen. Zeker wanneer deze deels giftige stoffen in het milieu terecht komen, heeft dit een zeer negatieve impact op de duurzaamheid. Er wordt gelukkig steeds meer met gesloten systemen gewerkt, waarbij afvalstoffen hergebruikt worden en niet in de natuur terecht komen.  

Voordelen

• Biologisch afbreekbaar, gemaakt van hernieuwbare grondstoffen
• Weinig water nodig
• Weinig land nodig
• Gaat bodemerosie tegen
• Geen gebruik van pesticiden en kunstmest
• Draagt niet bij aan de plastic soep

Nadelen

• Veel chemicaliën nodig om tot een textielvezel te komen

Katoen

Een groot nadeel aan conventioneel katoen is de enorme hoeveelheid water die er nodig is voor de teelt. De cijfers verschillen erg per land, van bijvoorbeeld ‘slechts’ 4.000 liter per kg in China tot een schokkende 22.000 liter per kg in India. Biologisch katoen is op de meeste fronten ‘beter’ dan regulier katoen. Er worden geen bestrijdingsmiddelen gebruikt (beter voor milieu en teler), er wordt geen kunstmest gebruikt en er wordt efficiënter geïrrigeerd (minder waterverbruik). Maar de opbrengst van biologisch katoen ten opzichte van regulier katoen is een stuk lager, dus is er meer land nodig om tot dezelfde hoeveelheid katoen te komen. Zowel biologisch katoen als regulier katoen dragen bij aan bodemerosie, hoewel dit bij biologisch katoen wel een stuk minder is dan bij regulier katoen. Uit onderzoek is gebleken dat biologisch katoen ten opzichte van regulier katoen zorgt voor:

• 46% verminderd aardeopwarmingsvermogen
• 70% minder verzuringspotentieel
• 26% verminderd eutrofiëringspotentiel (bodemerosie)
• 91% minder blauw water verbruik (water onttrokken aan grondwater- of oppervlaktewaterlichamen)

In sommige modellen komt regulier katoen echter toch beter uit de bus dan biologisch katoen, puur doordat er (veel) minder land nodig is (zo’n 50%) om dezelfde hoeveelheid te produceren. Wel is de algehele conclusie dat je altijd  beter voor biologisch katoen kunt kiezen, omdat de impact van de teelt in zijn totaliteit toch lager ligt. De verwachting is ook dat dit in de toekomst nog beter wordt.

De voor- en nadelen van biologisch en regulier katoen

Biologisch katoen	Regulier katoen
Biologisch afbreekbaar, gemaakt van hernieuwbare materialen	Biologisch afbreekbaar, gemaakt van hernieuwbare materialen
Weinig CO2 uitstoot en andere broeikasgassen	Weinig CO2 uitstoot en andere broeikasgassen
Draagt niet bij aan plastic soep	Draagt niet bij aan plastic soep
Geen gebruik van pesticiden en kunstmest	Gebruik van pesticiden en kunstmest
Veel water nodig	Zeer veel water nodig
Zeer veel land nodig	Veel land nodig
Veel chemicaliën nodig om textielvezel te maken	Veel chemicaliën nodig om textielvezel te maken
Relatief zwak eindproduct, geringe levensduur	Relatief zwak eindproduct, geringe levensduur

 

Hennep

Hennep levert ongeveer 3x zoveel op per m2 als regulier katoen, het waterverbruik ligt 3-4 keer lager dan bij regulier katoen. Net als bamboe scoort hennep dus een stuk beter op het waterverbruik en op de opbrengst, dan regulier katoen. Ook worden er minder pesticiden gebruikt, omdat de plant van nature weinig last heeft van insecticiden. Een ander voordeel van hennep is dat de vezel erg stevig is en minder snel slijt dan bijvoorbeeld katoen. Biologisch hennep is nog zeldzaam, maar het bestaat wel. Biologische hennepplanten worden niet bemest met kunstmest, in tegenstelling tot conventioneel hennep. Grotere verschillen zitten echter verderop in de keten, bij het geschikt maken van de vezels voor textielverwerking. Bij conventioneel hennep worden er meestal vrij heftige chemicaliën gebruikt in de diverse stappen van het productieproces. Bij biologisch hennep worden er natuurlijke en biologische middelen gebruikt.

Pluspunten

• Biologisch afbreekbaar en gemaakt van hernieuwbare grondstoffen
• Hennep groeit twee keer zo snel als katoen waardoor er een stuk minder grond nodig is.
• De hennepplant heeft weinig last van insecten, waardoor er weinig pesticiden nodig zijn
• Weinig kunstmest nodig
• Gaat bodemerosie tegen
• Langere levensduur

Minpunten

• Hennep heeft stugge vezels, waardoor het arbeidsintensief is om er goede stof van te maken.
• Hennep wordt vaak gemengd met andere stoffen om het minder stug te maken. Hierdoor is het lastiger te recyclen.

Tencel

Tencel is de merknaam van de vezel Lyocell. In principe zijn Tencel en Lyocell dus hetzelfde. Tencel en Lyocell zijn textielvezels die met behulp van een chemisch proces worden gemaakt van houtvezels van eucalyptusbomen, maar ook van beuken, berken, sparren en dennen. Het Oostenrijkse bedrijf Lenzing heeft het merk Tencel op de markt gebracht. Een Lyocell vezel die gegarandeerd afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen. Lyocell kan ook op minder duurzame wijze tot stand komen, waarbij er bijvoorbeeld ontbossing plaatsvindt met onder andere bodemerosie als gevolg. Maar indien textiel het merk Tencel draagt, weet je zeker dat het zo duurzaam mogelijk tot stand is gekomen. Het gebruikte hout voor het eindproduct Tencel komt altijd uit FSC of PEFC gecertificeerde bossen, waar evenwichtig gekapt wordt en het ecosysteem zo min mogelijk verstoord wordt. De bossen worden uitgedund, grote bomen worden gebruikt om meubels van te maken, kleine bomen worden gebruikt voor houtpulp voor bijvoorbeeld Tencel. Hiermee is Tencel dus een restproduct van de houtindustrie. De chemicaliën die nodig zijn om Tencel vezels te maken worden in een closed-loop systeem gebruikt. Hierdoor is 99% herbruikbaar. Het productieproces lijkt het meest op dat van (bamboe) viscose, maar door het closed-loop systeem en het gebruik van veel minder water (265 l per kg Tencel versus 600-1000 l voor een kg viscose), is het een stuk milieuvriendelijker.

Pluspunten

• Biologisch afbreekbaar
• Neemt 50% meer vocht op dan katoen
• Bacteriegroei gaat 2000x minder snel dan in synthetische stoffen zoals polyester
• De benodigde chemicaliën worden in een closed-loop systeem gebruikt
• Tencel is altijd afkomstig uit duurzaam beheerde bossen

Minpunten

• Lyocell is niet altijd afkomstig uit duurzaam beheerde bossen
• Productieproces kost veel energie

Polyester

Bij veel mensen is de eerste reactie op polyester negatief. Het is natuurlijk een niet-natuurlijke synthetische stof en de grondstof ervoor is niet hernieuwbaar. Dat zijn twee grote minpunten. Maar polyester heeft op het vlak van duurzaamheid ook voordelen, al zou je dat niet zo snel verwachten misschien. Het productieproces is minder intensief en milieuvriendelijker dan dat van bijvoorbeeld katoen. Er worden minder chemicaliën gebruikt, er is geen land nodig en er is maar weinig water nodig. Daarbij is polyester ontzettend sterk en gaat het heel lang mee. Ook een belangrijk aspect van duurzaamheid. In sommige modellen komt polyester hierdoor relatief hoog uit als het gaat om duurzame productie, vaak scoort het hoger dan katoen en bamboe en in een enkel geval (zeker als de benodigde hoeveelheid land meetelt) zelfs hoger dan biologisch katoen. Maar de stof heeft natuurlijk ook zeer grote nadelen, zoals het gebruik van een niet hernieuwbare grondstof, het feit dat het niet biologisch afbreekbaar is en de microplastics die vrijkomen door het gebruik en tijdens het wassen.

Pluspunten

• Zeer sterk, slijt bijna niet en gaat daardoor zeer lang mee
• In het productieproces worden minder chemicaliën gebruikt dan bijvoorbeeld bij katoen
• Voor de productie is geen land en weinig water nodig

Minpunten

• Niet biologisch afbreekbaar
• Wordt gemaakt van ruwe olie, een niet hernieuwbare grondstof
• Productieproces kost veel energie
• Synthetische kleding draagt bij aan de plastic soep doordat bij het wassen microplastics vrijkomen

Recycling

Los van de duurzaamheid van de diverse gebruikte materialen, speelt er ook nog een andere factor mee. In hoeverre is het eindproduct te recyclen? Een artikel dat te recyclen is en waarvan de grondstoffen (deels) opnieuw gebruikt kunnen worden, scoort zeer goed op duurzaamheid. Luiers die van een mix van materialen zijn gemaakt (denk aan katoen met polyester of hennep/bamboe met katoen), zijn per definitie moeilijker te recyclen. Een luier die slecht van één materiaal is gemaakt, scoort wat dat betreft meer duurzame punten. Hoewel het mixen met bijvoorbeeld polyester de levensduur wel weer fors verlengt, hetgeen op één ander vlak weer goed is voor de duurzaamheidspunten. Lastige discussie dus!

De P van Profit

Wasbare luiers op de Negenmaandenbeurs 2022

Profit ofwel winst is een belangrijk aspect van duurzaamheid. Het idee is dat voor een duurzame ontwikkeling People, Planet en Profit in balans moeten zijn. Winst hoeft dan overigens niet persé in geld uitgedrukt worden, kennis en kwaliteitsverbetering kunnen ook als winst gezien worden. Als winst teveel prioriteit krijgt, zullen People en Planet daaronder lijden. Door lagere lonen en een minder milieuvriendelijk productieproces bijvoorbeeld. Anderzijds is het winstkenmerk een essentieel onderdeel van een duurzame keten. De P van Profit werd in 2002 op de wereldtop over duurzame ontwikkeling vervangen door Prosperity (welvaart). Zodat naast economische wint ook maatschappelijke winst meegenomen zou worden.

Een mooi voorbeeld van het belang van deze derde P binnen ons eigen bedrijf, is onze deelname aan grote beurzen, zoals de Negenmaandenbeurs en de We Are Pregnant beurs. Een grote en mooi aangeklede stand op een dergelijk groot evenement is alleen mogelijk wanneer een bedrijf voldoende financiële middelen heeft. Zonder voldoende winst zou zichtbaarheid op dit soort evenementen niet mogelijk zijn en is de impact van je duurzame product dus minder door een gebrek aan zichtbaarheid.

Is de ene luier nou duurzamer dan de andere luier?

Het antwoord op deze vraag is helaas niet zo makkelijk. Er zijn zoveel factoren van belang bij het vaststellen of iets duurzaam is en sommige factoren staan lijnrecht tegenover elkaar. Kijk maar naar de teelt van katoen versus biologisch katoen. Is het gebruik van land (en bijvoorbeeld eventuele ontbossing als gevolg daarvan) een zwaarwegendere factor dan watergebruik? Of niet? En als een luier volledig van biologisch katoen is gemaakt, maar hij is na een jaar versleten en na twee jaar niet meer bruikbaar, is dat dan beter dan een luier van biologisch katoen met polyester die misschien wel twee keer zo lang mee gaat? Eigenlijk komt het er op neer dat je voor jezelf moet bepalen wat jij belangrijke factoren van duurzaamheid vindt. Als je dat weet kun je bepalen welke luiers meer in jouw duurzame beeld passen en welke minder.

Wat in ieder geval een zeer goede keuze is op het gebied van duurzaamheid is hergebruiken. Gebruik je wasbare luiers zo lang mogelijk. Laat je kinderen ze afdragen tot ze echt tot op de draad versleten zijn. Met desnoods een extra booster en in ieder geval een goed overbroekje gaan luiers vaak veel langer mee dan je op het eerste gezicht zou denken. Ook het tweedehands aanschaffen van wasbare luiers kan een goed idee zijn. Dit kan op diverse tweedehands sites, maar houd dan rekening met het feit dat PUL een beperkte levensduur heeft en vaak niet veel langer dan één kindje meegaat. Voor de absorberende delen geldt dat je vooral wilt weten hoe ze gewassen zijn. Luiers die niet goed schoon gewassen zijn kunnen ernstige huiduitslag veroorzaken, bovendien slijten ze vaak sneller, kunnen ze erg stinken en zijn er soms absorptieproblemen. Helaas moet je daarvoor een verkoper gewoon op zijn of haar blauwe ogen geloven, want of een luier vervuild of echt goed schoon is, merk je pas na ingebruikname. De luiers ruiken gewassen en droog vaak normaal en gaan pas stinken na één of meerdere plasjes.

Een prachtig stapeltje tweedehands luiers

Wil je echt heel veilig zitten, dan kun je in onze tweedehands sectie kijken. De luiers die wij tweedehands verkopen zijn allemaal getest op waterresistentie. Is het PUL niet meer goed genoeg, dan vermelden we dat nadrukkelijk in de producttekst en verkopen we een dergelijk product alleen voor de materialen of als poppenluier. De prijs wordt daar uiteraard op aangepast. Of luiers echt goed schoon gewassen zijn is voor ons ook nooit met zekerheid te zeggen. Je kunt echter altijd contact met ons opnemen als er iets niet in orde is en we zullen dat altijd op een passende manier oplossen. Bovendien mogen ook tweedehands artikelen binnen 14 dagen gratis geretourneerd worden. Op die manier loop je dus weinig risico én ben je heel duurzaam bezig!

Of je nu kiest voor nieuwe of tweedehands luiers, uiteindelijk is er niet zoiets als de meest duurzame wasbare luier. Elke luier en ieder materiaal heeft zijn voor- en nadelen. Als je een extra bewuste keuze wil maken, kies dan gewoon voor een luier die aansluit bij wat je zelf belangrijk vindt, of dit nu materiaal, levensduur of recyclebaarheid is. Nieuw of tweedehands, allemaal goed. Alle wasbare luiers zijn duurzaam in vergelijking met wegwerpluiers, dus in dat opzicht maak je met een wasbare luier altijd een duurzame keuze.

Geschreven door Ilka, eigenaar Nappy's.nl